Кинескиот експериментален напреден суперспроводлив токамак (EAST), познат како „вештачко сонце“, на 20 јануари 2025 година постигна нов светски рекорд, одржувајќи стабилна плазма со висока конфинација во траење од 1.066 секунди. Овој успех претставува значаен чекор кон развојот на нуклеарната фузија како извор на чиста и речиси неограничена енергија.
Нуклеарната фузија, процес кој се одвива во ѕвездите како нашето Сонце, вклучува спојување на лесни атоми во потешки, ослободувајќи огромна количина енергија. За разлика од фисијата, која се користи во сегашните нуклеарни реактори и создава радиоактивен отпад, фузијата нуди потенцијал за енергетско производство без емисии на гасови и со минимален отпад.
Постигнувањето на EAST е двојно подобрување во однос на претходниот рекорд од 403 секунди, поставен во 2023 година исто така од оваа лабораторија. Оваа долготрајна стабилност на плазмата е клучна за идните фузиски реактори, бидејќи овозможува континуирано производство на енергија. Според Сонг Јунтао, директор на Институтот за физика на плазма при Кинеската академија на науки, „фузискиот уред мора да постигне стабилна работа со висока ефикасност во текот на илјадници секунди за да овозможи самостојна циркулација на плазмата, што е критично за континуирано производство на енергија во идните фузиски постројки“.
Овој успех е резултат на значајни надградби на системите на EAST, вклучувајќи го и системот за загревање, чија моќност е двојно зголемена, овозможувајќи одржување на стабилна и континуирана плазма. Покрај тоа, Кина е активен учесник во Меѓународниот термонуклеарен експериментален реактор (ITER), најголемиот проект за нуклеарна фузија во светот, кој се гради во Франција. Искуствата и достигнувањата од EAST ќе придонесат за глобалните напори во развојот на фузиската енергија.
Иако сè уште постојат предизвици пред комерцијалната примена на нуклеарната фузија, овој рекорд на EAST претставува значаен напредок кон остварување на сонот за чист и речиси неограничен извор на енергија.
